"Tek yol budur deriz; bilmez miyiz ki bir noktadan geçebilen doğrular kadar yol vardır."

(Thoreau)




Cumartesi, Ocak 02, 2010

Karamuk / Kronolojiye boşverilmiş, düğümü baştan çözülmüş usulde...


Hikaye anlatırken takıntılı bir şekilde kronolojik sıraya uymak, düğümü en sona saklamak ve fazlasıyla detaya girmek gibi kötü huylarım var, biliyorum. Bu kez de öyle yapacaktım ki, Aydan Atlayan Kedi'nin bir yazısı bundan hoşlanmayanların da olduğunu hatırlattı bana. Onun yöntemini kullanmaya karar verdim bu sefer. Düğümü en başında çözdüm, detaylar gerektikçe döküldü orta yere, kronolojiyi havaya savurdum. Ben çok eğlendim yazarken, okurken sen de eğlen olur mu değerli okuyucu?...

***
-Biliyor musun şu bizim binanın önündeki bahçe çiti görevini gören bitki 'karamuk'muş.
-A, öyle mi? Nereden öğrendin?
-Halam söyledi. Çocukluğundan biliyormus 'karamuk'u.
-Ama o görmedi ki sizin evi daha...Bitkiyi nereden biliyor?
-Haaa, şuradan çıktı: Biz aslında oyun hamuruna renk vermek icin doğal bir şeyler arıyorduk. Ben daha önce zerdeçal katarak oyun hamurunda hoş, canlı bir sarı renk elde edebildiğimi anlattım. O da dedi ki, çocukluğunda gittiği halı dokuma kursunda ögretmenleri bir gün doğaya çıkarmıs onları ve tek tek yün boyamada kullanılan bitkileri göstermiş. Karamuk kökü de aynı şekilde canlı bir sarı renk elde etmekte kullanılırmış halıcılıkta.
-Hımm, sonra?
-Sonra ben duramadım tabii. Merakla nasıl bir bitki olduğunu sordum karamuğun. O da bana tarife başladı, "böyle ovalimsi yaprakları var ve dikenleri de var..." diye. Ama sonra hatırladı ki evlerinin yakınında, yol kenarında yetiştiğini görmüs karamuğun. "Bir ara çıktığımızda hatırlat, göstereyim sana" dedi.
-Sen tabii sabırsızlandıkça sabırsızlandın...
-Tabii ki, çünkü tarif ettigi bitkiyi bir yerden çıkaracak gibiydim de üstelik :) Neyse, gerçekten bulup gösterdi bana. İste bizim bahçedeki çit bitkisinin karamuk oldugunu böylece anladım.
-Yaz başında sarı çicekleri vardı gibi hatırlıyorum hayal meyal.
-Doğru, benim aklımda da öyle kalmış. Bir de dedi ki halam, yaz başında taze yapraklarını ilk verdiğinde, toplayıp salataya katılırmış. Ekşimsi, tuzlumsu bir tadı varmış.
-Hımm, bak bunu denemek isterdim işte.
-Merak etme, devamı var. Bizim ailede adı babaannemle beraber efsane gibi dolaşan ama benim hiç yeme onuruna ulaşamadığım meşhur bir "karamuk pilavı" vardı. Meğer o pilav işte bu karamukla yapılırmış. Halam bizim icin yaptı, nefis bir şey. Tam tarif ettigi gibi bir tat.
- Bir dakika, bir dakika... Karamuğu nereden buldunuz peki? O gösterdiğinden mi topladınız?
-Hayır, hayır, geçen bahar toplamışlar. Oldukça sakin; trafik olmayan, ormanımsı bir yerde yetiştiğini biliyorlarmış, oraya gitmişler. Birazını da kurutmuş halam. Şimdi iyi haber: Bana da verdi biraz, karamuk pilavı yapabilir veya değişik şekillerde deneyebilirim!
-Hem bahçe çiti oluyor, hem kökü boya elde etmekte kullanılıyor, hem yaprakları yeniyor. Ne güzel bitki bu!
-Bitmedi ki... Sonbaharda da minik, kırmızı meyveler veriyor. Kışın kar altında öyle güzel gözükür ki... Kuşlara da gıda olur hem o mevsimde. İnsanlar da yiyebiliyormuş. Denedim, ilginç bir tadı var. Ama bence öylesine minik ve öylesine güzeller ki, en iyisi yine kuşlara bırakmak.
- Başka adları da var mı bu bitkinin?
-Türkçe'de kadıntuzluğu da diyorlar sanırım. Latincesi Berberis Vulgaris, Almancası Berberitze, İngilizcesi Barbery imiş...
-Dersini iyi çalışmışsın yine :)
- Evet, öyle :) Haaa, unutmadan bir de kızıl yapraklı olanları var. Onlar da çok güzel, özellikle çiçek açtığında... Ama sanırım yenmiyorlar, aklında olsun.
- Tamam, rastlarsam aklımda olsun bu :) Başka neler konuştunuz halanla?
-.....





Fotograflar: Allie's Dad, enbodenumer, Martin LaBar

7 yorum:

  1. Çok ilginç geldi bana ilk defa öğrendim :) Trakya'da karamuk resimlerdekinden çok farklı bir bitki, bildiğin böğürtlene Karamuk deriz..
    Çatalca ve köylerinde de Karamama..

    YanıtlaSil
  2. Once fotografi gordum, bayildim. Eger yazdigin konu ile ilgisi olmasaydi, sana soracaktim ne bitkisi bu diye!:)

    YanıtlaSil
  3. Bizim bahcede de cit görevi görüyorlar :) Ama diger görevlerini yazinla ögrenmis oldum. Ama bakimlari, budanmalari, organik cöpe tasinmalari vb. dikenleri sebebiyle baya bir eziyetli keratalarin...

    YanıtlaSil
  4. ne guzel bir bitkiymis karamuk minicik cicekleri de sonrasinda kirmizi tohumlari da narin ve guzel:)

    YanıtlaSil
  5. Asortik Krep,
    evet, ben de internette arastirirken adi karamuk olan baska bir bitkiye daha rastladim. Üstelik bögürtlen de degildi. Anadolu'da neden bu kadar cok ayni adi tasiyan bitki oldugunu merak ediyorum zaten.

    Pinar,
    fotografin oldukca basarili bir makro oldugunu belirtmeliyim. Benim yaz basindan hatirladigim kadariyla bu derece alimli degildi cicekler. Belki de ben yanlis hatirliyorum, bu yaz tekrar bakacagim.

    Ayca,
    hic sasirmadim bak buna! Burada oldukca yayginlar, degil mi? Ama bahcelerde daha cok. Kendiliginden yetismis olanini hic görmedim sanirim.

    Beste,
    Kesinlikle haklisin. Kar altinda yapraklarini tamamen dökmüs dallardaki meyveler mutlaka görülmeli.

    YanıtlaSil
  6. Sana da oyun hamuru formulu baktigim mi malum oldu acep :)

    YanıtlaSil
  7. Belki de :) Yalniz ben o zamanlar yaptigim hamurun tarifini kaybettim. Sen ise yarar bir tarif bulursan haber ver, cünkü ben de yine yapmak istiyorum.

    YanıtlaSil